De wonderlijke wereld van zeewier, gewoon in ROOTS

Er zijn 15.000 soorten op de wereld, in verschillende kleuren; groen, bruin en rood. Waar we het over hebben? Zeewier! In Nederland kennen we zeewier voornamelijk van kluwen die op het strand aanspoelen en rond palen en pieren groeien. Zeewier eten doen we hier weinig. In Azië denken ze daar heel anders over. Maar liefst 30% van Koreaans eten is bijvoorbeeld gebaseerd op zeewier. Liggen daar ook kansen voor ons land? “Ja”, zegt Theo Verleun van GOA Ventures, “maar op een andere manier dan je waarschijnlijk denkt”. GOA Ventures haalt functionele eiwitten voor consumptie én energie (biogas) uit iedere kilo zeewier.

Jarenlang werkte Theo in de biotechnologie. De laatste jaren bij DSM in Delft, met een leuke rol: uitvindingen van weleer afstoffen en bekijken in het licht van nu. Succesvolle innovatie gaat immers vaak om juiste timing. Een van die projecten richtte zich op het waardevol maken van alle soorten biomassa. Er werd gekeken naar o.a. eendenkroos, bananenblad, maar ook zeewier. Samen met Gasunie en Eneco werkte DSM aan een proces om trapsgewijs eiwitten en biogas uit zeewier te raffineren. Theo kreeg de mogelijkheid om alle kennis rondom zeewier mee te nemen naar zijn eigen bedrijf. Met hulp van Gasunie, Eneco én een gerenommeerde financiële partij uit Parijs als aandeelhouder, zet hij deze waardevolle ontwikkeling voort vanuit het World Food Center.

Theo: “Zeewier groeit in CO2-rijk water. Maar liefst 80% van de meststoffen die we op ons land strooien komt in onze rivieren en stroomt naar zee. Zeewier vindt die combinatie geweldig. Er zijn gebieden in de wereld waar elk jaar 10% meer zeewier in zee komt vanwege de meststoffen en de CO2-rijke zee. De zee wordt zuurder en koralen sterven af door deze CO2 toename. In Azië, maar ook in de Caraïben, is zeewier dan ook vaak een probleem.”

Meer dan 100% energieneutraal
“Zeewier is om verschillende redenen ontzettend interessant; er is in veel gebieden veel te veel van en het maakt, in tegenstelling tot dierlijke eiwitten en eiwitrijke alternatieven, geen gebruik van land en zoet water. En dat is mooi, want beiden zijn schaars. Daarnaast kan zeewier tot 6% per dag groeien en dat is niet alleen voor de kweek interessant. De groei van zeewier heeft CO2 nodig. Wat een zeewier kweekveld in een jaar aan CO2 opneemt, daar doet een bos 15-20 jaar over.

Wat wij bij GOA Ventures doen: we halen uit zeewier eiwitten voor menselijke consumptie. En met de rest van het zeewier maken we biogas. Werken met zeewier is niet nieuw, maar zoals wij dat oppakken met vers wier is wel uniek. Vrijwel alle zeewierprojecten werken nog met drogen of invriezen van zeewier. Dat kost energie en je verliest kwaliteit. Het ontdooien kost ook weer energie, die projecten zijn nauwelijks rendabel meer. Omdat wij werken met vers zeewier is ons proces meer dan 100% energieneutraal. We zijn trots op drie keer milieuwinst, een verbeterde biodiversiteit en een betere economie voor de lokale zeewier-boeren.

Zeewier kweken

Het zeewier dat groeit aan stenen en schelpen, daar blijven we van af. Daar zit veel biodiversiteit; krabbetjes, kreeftjes. Als je dat met tonnen gaat wegoogsten, maak je het kapot. De fout die we als wereld met de natuur op het land hebben gemaakt, moeten we niet herhalen. Productie van veel biomassa op zee (seagriculture) zou een prachtig alternatief zijn voor landbouw. In Nederland zijn we nog niet zo ver. Je moet je voorstellen dat er 25.000 windmolens in de Noordzee geplaatst gaan worden. Je mag er niet meer varen. Per 1 januari 2022 hebben eigenaren de verplichting om 2/3 van de nog te bouwen windparken open te stellen voor derden. Kwekers van oesters en mosselen zouden daar de bodem kunnen gebruiken voor hun kweek, wij kunnen dan met touwen en netten aan het oppervlak zeewier kweken. En wat nog mooier is: zeewier en krabben, kreeften en mosselen versterken elkaar. Er is uitgerekend dat als je 10% van dat oppervlak zou benutten voor zeewierkweek, je Nederland jaarlijks onder 7 meter zeewier zou kunnen bedekken. Uiteraard binnen ecologische grenzen. Hier kweken is dus een prachtige route, maar op wet- en regelgeving gaan we niet wachten. We gaan ons eerst focussen op de gebieden waar zeewier een probleem is of waar al (in toenemende mate) wordt gekweekt.”

Gepatenteerd eiwit

“Uit het zeewier halen we met een gepatenteerd proces een uniek eiwit. Het is gewend in een zoute omgeving te functioneren en is daarmee anders dan alle andere eiwitten. We willen graag dat spelers uit de food community aan de slag gaan met ons product om er mooie en voedzame consumentenproducten van te maken. We verwachten dat ons eiwit geschikt is voor elke toepassing waar je andere eiwitten in gebruikt. Zo hebben we zelf al mayonaise en yoghurt gemaakt en koekjes gebakken.

We gaan 2023 gebruiken om verder onderzoek te doen naar diverse toepassingsgebieden voor ons eiwit. In ROOTS, op het terrein van het World Food Center, gaat onze collega Fleur in onze proefkeuken annex lab tests met het eiwit uitvoeren. We gaan op zoek naar een paar locaties wereldwijd waar we op grotere schaal eiwitten uit het zeewier kunnen halen, zodat ook partijen in de voedselbranche er mee aan de slag kunnen.

Kortom: we hebben veel op het programma staan. ROOTS is voor ons een perfecte plek om dit allemaal in gang te zetten. We hebben heel bewust gekozen voor deze locatie. En belangrijker: alles draait hier om voedsel, deze community is heel waardevol. We hebben hier al meerdere aanknopingspunten in de buurt; laboratoria en partners waar we mee werken. En op het terrein zelf hebben we ook al contacten die interessant kunnen zijn. We zijn er klaar voor!”